Côn Đảo là một địa danh quan trọng của Việt Nam do môi trường tự nhiên nổi bật và tầm quan trọng về mặt di sản văn hóa và tinh thần. Côn Đảo là một trong những điểm đến đẹp nhất tại Việt Nam. Phần lớn đảo chính là các dãy núi với cánh rừng nhiệt đới đặc trưng, xanh vộ tận; tạo thành bức phông lộng lẫy cho khu nhà tù lịch sử của thực dân Pháp, đế quốc Mỹ, Ngụy và cho thị trấn Côn Sơn. Các vùng biển nguyên sơ bao quanh các hòn đảo tạo thành một trong số những dải san hô và địa điểm du lịch Côn Đảo đẹp nhất cho hoạt động lặn tại Việt Nam; Đây cũng là khu vực rùa biển làm tổ lớn nhất tại Việt Nam.
Côn Đảo có ý nghĩa lịch sử và văn hóa rất lớn do nơi đây vốn là một nhà tù của thực dân Pháp từ đầu những năm 1860 và sau đó là từ giữa những năm 1950 khi Mỹ hậu thuẫn cho Chính phủ miền Nam Việt Nam. Trong số tù chính trị bị giam giữ tại Côn Đảo có một số nhà lãnh đạo và những vị anh hùng có tầm ảnh hưởng lớn của Việt Nam. Nhiều người tù đã hy sinh trên đảo.
Bởi vậy, Chính phủ Việt Nam đã xếp hạng Nhà tù Côn Đảo là di lích lịch sử cấp quốc gia đặc biệt (tại Quyết định số 548/QĐ-TTg ngày 10/5/2012); Tỉnh Ủy, HĐND và UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cũng đã cho xây dựng một đền tưởng niệm quốc gia tại nơi đây nhằm ghi nhận ý nghĩa của Côn Đảo đối với người dân Việt Nam, và là một biểu tượng của hòa bình và tự do.
Thời kháng chiến, Thực dân Pháp và Đế quốc Mỹ đã biến nơi đây thành địa ngục trần gian. Từ giải phóng đến nay, ta đã đầu tư tôn tạo khu di tích Cách mạng này có nhiều đổi thay đáng phấn khởi. Tuy nhiên, các liệt sĩ Côn Đảo hy sinh không phải để cho Côn Đảo chủ yếu là trở thành bàn thờ tổ quốc, mà chủ yếu vì một Việt Nam trong đó có Côn Đảo phải độc lập, tự do, dân giàu, nước manh, xã hội công bằng, văn minh. Từ đó, tôi suy nghĩ phải phát huy sức mạnh tổng hợp của cả nước, trong đó vai trò nòng cốt phải là Đảng bộ và cả hệ thống chính trị của tỉnh phải dồn sức vào vừa tham mưu vừa tác chiến để thực hiện điều kỳ vọng này. Trong đó, tôi có mấy đề nghị:
a) Thời gian vừa qua chúng ta đã có nhiều đầu tư làm sáng lên khu di tích. Khu tượng đài Côn Đảo, nhà tưởng niệm, nhà truyền thống, khu nghĩa trang, các trại giam… Tham quan các khu vực tôi thấy ta có nhiều nỗ lực lớn, góp phần tích cực cho truyền thống Côn Đảo sáng lên. Tuy nhiên, tôi có mấy đóng góp:
– Ta trùng tu khu nghĩa trang Hàng Dương như thế là cố gắng lắm rồi, nhưng chưa đủ vì xác chết của anh chị em chôn dưới đó là tầng tầng lớp lớp, người này chồng lên người kia. Do đó, trước khi vào khu nghĩa trang Hàng Dương phải giới thiệu trước mô hình nghĩa trang như thế để khách hành hương hiểu thực chất trước sâu đậm hơn. Ngoài nghĩa trang Hàng Dương còn có Hàng Keo (các đ/c đã thể hiện), Hòn Tre (Thời chống Pháp có những trại giam và khi hy sinh chôn tại đây). Phải thể hiện bằng cả trái tim ngưỡng mộ, tri ân của chúng ta đối với liệt sĩ, nhưng không để mê tín dị đoan xen vào. Khi Bác Võ Văn Kiệt còn sống, nhiều lần Bác nói với tôi làm 3 cây nhan làm gì, sao không làm một ngọn đuốc cao ngất tỏa sáng, khắp biển khơi thể hiện hồn thiêng Côn Đảo đang vẫy gọi. Tôi cho làm được rất tốt, hay ta biến ngọn đèn biển Côn Đảo sáng hơn dẫn đường cho mọi người hãy dến Côn Đảo thiêng liêng, mến khách, luôn ban sức khỏe, hạnh phúc và niềm vui cho mọi người.
– Sau giải phóng, ta giữ lại nguyên vẹn các nhà tù là tốt lắm, nhưng tới đây giữ gìn tôn tạo tất cả lại có nên không? Theo tôi nên chon một số thể hiện tiêu biểu để giới thiệu. Trong đó hết sức làm rõ 2 chế độ nhà tù thời Pháp và Mỹ. Thời Mỹ làm rõ 2 chế độ của người chịu ly khai và không ly khai. Làm cho rõ âm mưu thâm độc tàn bạo của địch đối với tù nhân trong mỗi thời kỳ và khí phách kiên trung bất khuất của tù nhân trong chiến trường thử thách ác liệt nhất. Hình ảnh trong nguc thất vẫn tìm cách hình thành tổ chức và giữ vững liên lạc với bên ngoài, với nhau trong các trại giam lãnh đạo đấu tranh. Hình ảnh biến nhà tù thành trường học Cách mạng… Thể hiện hình ảnh các Chúa đảo cũng tốt, nhưng phải làm rõ tội ác của từng tên. Vào khu di tích tham quan, thấy họ oai phong, tư thế, chỉnh chạc quá, nên không?
b) Để làm giàu cho Côn Đảo, ngoài giáo dục truyền thống hào hùng của ông cha, ta không quên biến từ ngọn núi, lỏm rừng, eo biển, bờ biển lài cát trắng trong xanh, những rạng san hô xanh mượt đang uốn lượn, vít, bò biển, sò ốc quí hiếm, cơ sở làm ngoc trai, đá quí… của Côn Đảo thành những công trình, di sản độc đáo, những thắng cảnh hữu tình, những khu khách sạn, nghỉ dưỡng, nhà hàng, bến cảng đông vui xinh đẹp, đường làng, ngỏ xóm khang trang, xe cộ đi lại, lên núi, xuống biển thuận lợi… thu hút khách thập phương về Côn Đảo thưởng thức, tìm hiểu, vui chơi, nghỉ dưỡng, tận hưởng không khí trong lành.
Ngoải tập trung tốt các khu phục vụ, tham quan, nghỉ dưỡng… tôi rất nhất trí nâng cấp sân bay, bến cảng Côn Đảo để đón khách ra vào thuân lợi.
Du lịch Côn Đảo phải coi cả 2 mặt trên đều quan trọng, mặt này tác động cho mặt kia cùng phát triển, nên cả 2 mặt nên tính đầu tư thế nào, kiểu nào thu hút đôngkhách muốn đến Côn Đảo nhiều lần phải tính, vì khách là thượng đế.
Đồng chí Trần Văn Khánh
Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bà Rịa – Vũng Tàu
