Lễ giỗ Bà thứ phi Hoàng Phi Yến được tổ chức vào nngày 17, 18/10 âm lịch hàng năm tại Miếu Bà Phi Yến hay còn gọi là An Sơn Miếu nằm trên địa bàn huyện Côn Đảo là nơi thờ bà Phi Yến – thứ phi của chúa Nguyễn Phúc Anh (Nguyễn Ánh). Ngôi miếu này rất linh thiêng đối với những người dân trên đảo, cũng như du khách và miếu thờ cũng gắn liền với một câu chuyện bi thương của người phụ nữ tài sắc, giàu lòng yêu nước.
Năm 1783, sau khi thua quân Tây Sơn, Nguyễn Ánh mang theo vợ, con và khoảng 100 gia đình thuộc hạ chạy ra đảo Côn Sơn. Cùng với những người dân chài đang sinh sống ở Côn Sơn, Nguyễn Ánh đã lập nên 3 làng là: An Hải, An Hội và Cỏ Ống. Để đánh lại quân Tây Sơn, Nguyễn Ánh dự định gửi con cả là hoàng tử Hội An (tên tục là hoàng tử Cải) đi theo cố đạo Bá Đa Lộc sang Pháp cầu viện. Bà Phi Yên (tên tục là Lê Thị Răm) ngỏ lời khuyên Nguyễn Ánh rằng: “Việc đánh nhau với Tây Sơn là chuyện trong nhà, thiếp nghĩ chúa công không nên nhờ vả ngoại bang, nếu thắng được Tây Sơn thì chẳng vẻ vang gì mà e còn lắm điều rối rắm về sau…”Nguyễn Ánh không những không nghe lời khuyên của bà mà còn tức giận, nghi bà thông đồng với quân Tây Sơn, nên định giết bà. Nhờ quân thần can xin, Nguyễn Ánh đã tống giam bà vào một hang đá trên đảo Côn Lôn nhỏ, về sau núi đó được đặt tên là hòn Bà. Khi quân Tây Sơn đánh ra đảo, Nguyễn Ánh bỏ chạy ra biển. Hoàng tử Cải, con bà Phi Yến lúc đó mới 4 tuổi đòi mẹ đi cùng. Trong cơn tức giận và nghĩ rằng bụng dạ Cải rồi cũng như mẹ nó nên Nguyễn Ánh đã ném con xuống biển. Xác hoàng tử Cải đã trôi vào bãi biển Cỏ Ống. Dân làng đã chôn cất hoàng tử.
Phần bà Phi Yến, sau khi được dân làng giải cứu và biết tin con trai mình đã mất, bà vô cùng đau xót. Bà đứng hoài trước mộ con và khóc, tình cảnh thật thương tâm. Dân làng cám cảnh, họ hát ví:”Gió đưa cây Cải về trời, Rau Răm ở lại chịu đời đắng cay”Và người dân Côn Đảo tin rằng, câu hát này, xuất phát từ một câu chuyện lịch sử, đau lòng như thế. Vào tháng 10 âm lịch năm 1785, làng An Hải tổ chức hội làm chay tế lễ trong làng. Họ đến rước bà Phi Yến đến tham dự cho thêm phần long trọng. Đêm hôm ấy, bà bị kẻ xấu xúc phạm nên đã tự tử để được vẹn toàn danh tiết. Dân làng đã lo việc tống táng và lập miếu thờ bà- người phụ nữ “Trung Trinh Tiết Liệt”.
Miếu Bà đã được UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu quyết định xếp hạng di tích cấp tỉnh. Hàng năm cứ vào ngày 18/10 âm lịch, nhân dân Côn Đảo đều tổ chức lễ giỗ bà rât long trọng và thường là làm cổ chay để tưởng nhớ./
