Ngày 28/10, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã ký ban hành quyết định số 2705/QĐ-BVHTTDL về việc điều chỉnh tên gọi của di sản văn hóa phi vật thể đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với “Lễ hội truyền thống LỄ GIỖ BÀ PHI YẾN tại huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu”.
Theo đó, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Điều chỉnh tên gọi di sản văn hóa phi vật thể đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Điều 1 Quyết định số 773/QĐ-BVHTTDL ngày 4 tháng 4 năm 2022 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Lễ hội truyền thống LỄ GIỖ BÀ PHI YẾN tại huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu”.
Như vậy, sau khi điều chỉnh tên gọi, Lễ hội truyền thống LỄ GIỖ BÀ PHI YẾN tại huyện Côn Đảo là di sản văn hóa phi vật thể đầu tiên của tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu được công nhận và đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Việc ghi danh nhằm ghi nhận những giá trị sáng tạo văn hóa tinh thần của cộng đồng; khuyến khích, nâng cao ý thức trong thực hành, trao truyền di sản văn hóa, giữ gìn bản sắc văn hóa của chính cộng đồng.
Việc này cũng nhằm ghi nhận một lễ hội – thực hành tín ngưỡng của người dân được pháp luật bảo hộ, hoàn toàn không mang ý nghĩa vinh danh hay công nhận một nhân vật hoặc một sự kiện lịch sử.
Theo văn bản của Bộ VH-TT-DL, qua kết quả làm việc, nghiên cứu hồ sơ, tư liệu liên quan, Bộ VH-TT-DL cho rằng di sản “Lễ giỗ bà Thứ phi Hoàng Phi Yến” với các tên gọi khác là Lễ giỗ Bà, Lễ hội bà Phi Yến (theo hồ sơ đề nghị của UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) có giá trị đáp ứng các tiêu chí của một di sản văn hóa phi vật thể để ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Tuy nhiên, việc UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đề xuất di sản với tên gọi “Lễ giỗ bà Thứ phi Hoàng Phi Yến tại huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu”, cùng một số chi tiết trong hồ sơ đề cập tới truyền thuyết bà Phi Yến có thể gây ra hiểu nhầm về một nhân vật lịch sử, trong khi, với cộng đồng, di sản có các tên gọi: Lễ giỗ Bà, Giỗ Bà, Giỗ bà Phi Yến, Giỗ bà Hoàng Phi Yến…
Để đảm bảo nguyên tắc tôn trọng cộng đồng chủ thể của di sản, tránh gây hiểu nhầm về lịch sử, hoặc gây xung đột giữa các cộng đồng trong khối đại đoàn kết các dân tộc Việt Nam, Bộ VH-TT-DL đề nghị UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu phối hợp với cộng đồng chủ thể của di sản nghiên cứu, điều chỉnh tên gọi chính thức của di sản tại hồ sơ và các thành phần kèm theo cho phù hợp; tránh dùng tên gọi có thể gây ra hiểu nhầm về một nhân vật lịch sử như đã nêu trên.
Việc địa phương được đề nghị phối hợp xử lý là căn cứ theo thẩm quyền, trách nhiệm được phân cấp của Luật Di sản văn hóa, các quy định của Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, Luật Di sản văn hóa, Thông tư số 04-2010.
Bên cạnh đó, Bộ VH-TT-DL đề nghị UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu nghiên cứu, chỉnh sửa, bổ sung, hoàn thiện hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể theo hướng làm sâu sắc hơn những giá trị cốt lõi, đặc trưng văn hóa, tín ngưỡng truyền thống của cư dân biển đảo; đồng thời lược bỏ những yếu tố mới, không xác thực về lịch sử trong hồ sơ.
MẠNH CƯỜNG – NGỌC LONG
Báo Bà Rịa – Vũng Tàu
